حالا ببینیم این مسأله از دین هم درمیآید؟ البته کلم? فرهنگ و کلم? «فرهنگ سیاسی» دوتا کلم? جدید هستند که به تدریج وضع شدهاند و از آنها صحبت میشود.
بنده تصور میکنم آموزههای دینی به ما میگوید: مهمترین عنصر فرهنگیای که باید کار کنیم فرهنگ سیاسی است! اولین دلیل بنده این است: مفهوم ولایت، آداب ولایتمداری، ارزش و قداست ولیّ خدا و اینهمه اهمیتی که به ولایت داده شده است-که قطعاً به نماز آنقدر اهمیت داده نشده است؛ کمااینکه فرمود: «لَمْ یُنَادَ بِشَیْءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلَایَةِ»(کافی/2/21)- دلیل بر این میشود که فرهنگ سیاسی مهمتر از عبادت است! وقتی که شما به ولایت اهمیت میدهید، یعنی دارید به فرهنگ سیاسی اهمیت میدهید.
چرا ذکر صلوات بر محمد و آل محمد(ص) ذکر بسیار پرثوابی است؟ مگر این دعا نیست؟ دعا در قرآن آمده است که اصلش باید آرام باشد، اگر محبت است؛ محبت که در قلب آدم است، و اگر دعاست و ذکر است، خُب ذکر که- قرآن فرمود- باید آرام باشد و مخفیانه باشد، پس چرا این ذکر و این دعا را باید بلند بگویید؟ (قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ارْفَعُوا أَصْوَاتَکُمْ بِالصَّلَاةِ عَلَیَّ فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ؛ کافی/2/493)
این دعا در فرهنگ سیاسی معنا میشود، ارزشهای سیاسی جامعه را دارد معین میکند! فرمود جفا کرده کسی که نام من را بشنود و با صدای بلند این ذکر را نگوید! و نام اهلبیت من را هم در کنارش نبرد. این یعنی فرهنگ سیاسی مهمتر از بخشهای دیگر است!
البته یک چیزی را هم در اینجا توضیح بدهم. ما در طول این 1400سال در غیر سیاسی جلوه دادن دین، خیلی آسیب خوردهایم! بعضیها وقتی به مفهوم ولایت میرسند، اینقدر مفهوم ولایت را اعتقادی و کلامی و اینقدر غیر سیاسی تفسیر میکنند و آموزش میدهند، که خیلیها میروند سر کلاس امامت و نبوت مینشینند ولی اصلاً یاد سیاست نمیافتند! اصلاً نگاه نمیکنند که ببینند دعوا سر چه بود؟ فکر میکنند که ما فقط باید به امام «معتقد» بشویم!
خداوند در قرآن میفرماید: «إِنَّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً*لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ»(فتح/8و9) شما مردم باید به خدا و پیغمبر ایمان بیاورید تا بروید از پیغمبر دفاع کنید! «و توقّروه» یعنی احترام پیغمبر را نگه دارید! اصلاً شما ایمان آوردهاید که بروید از پیغمبر(ص) دفاع کنید، نه اینکه بگویید: «ما ایمان آوردیم که شما پیغمبر هستید و ما هم اعتقادمان درست شد! حالا اگر امری نیست، مرخص بشویم؟» کجا؟! کجا دارید میروید؟! شما تازه باید بیایید پای رکاب پیامبر(ص) بجنگید!
میدانید که در آن اوائل-در صدر اسلام- هرکسی که مسلمان میشد باید هجرت میکرد و در واقع یعنی باید آواره میشد! خانه و زندگیاش را میگذاشت و به مدینه میآمد. آقا من به مدینه آمدهام، در مدینه زیرساختها آماده است؟ نه، آماده نیست در خیابان بخواب! خب این مردم مدینه که خودشان خانه و زندگی دارند، ما را که نمیتوانند راه بدهند! خُب آنها هم اگر مسلمان هستند، باید شما را راه بدهند! به یک تعبیری، پیامبر اکرم(ص) زندگی همه را بههم ریخت! خُب تو که ایمان آوردهای، باید وضعت بههم بریزد!
ما یک ایمان آوردنِ عافیتطلبانهای را در این کتابهایمان درس میدهیم، که هیچ شباهتی به ایمان آوردن زمان رسول خدا(ص) ندارد! فکر میکنیم که آن چندتا جنگ هم تصادفاً در زمان پیامبر(ص) اتفاق افتاده است!
فرهنگ سیاسی به چه دلیلی اهمیت دارد؟ یکی به دلیل اهمیت ولایت. و دلیل دیگرم این است که أمیرالمؤمنین(ع) در روایتی فرمود: هم? اعمال خوب، حتی جهاد در راه خدا، یک قطرهای است در مقابل امر به معروف و نهی از منکر! «وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ کُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنْ الْمُنْکَرِ إِلَّا کَنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ»(نهج البلاغه/حکمت 374) و بعد میفرماید که مهمتر از امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ اگر فرصت بود از هم? دوستان میپرسیدم «مهمتر از امر به معروف و نهی از منکر چیست؟!»
أمیرالمؤمنین علی(ع) میفرماید: مهمتر از امر به معروف و نهی از منکر، انتقاد از مدیران بد جامعه است! «وَ أَفْضَلُ مِنْ ذَلِکَ کُلِّهِ کَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِر»(همان) دیگر چطوری باید به ما بگویند که فرهنگ سیاسی مهمترین بخش دین است؟